Hardsolderen

Brander rooster

Brander roosters waar kolen of brandhout op ligt waren zo ongeveer vanaf 1850 van hittebestendig gietijzer.
Bij ons in het dorp waren vroeger (in de loop van de jaren) veel gieterijen.
Gietstaal, gietijzer, en hittebestendig gietijzer.
Hittebestendig gietijzer werd al heel vroeg gebruikt voor brander bedden dus daar waar een vuur op lag.
Het vuur ligt op een roosters om toelucht van onder te krijgen.
De toelucht koelt enig zins het rooster. Maar het rooster ligt toch langdurig in de gloed van het vuur.
Bij veel brandhaarden werden roosterstaven gebruikt waar het vuur op kwam te liggen.
Deze staven waren uitwisselbaar, zo kon je bij iedere nieuwe brand de rooster een andere plek geven totdat de roosters opgeteerd waren.


Stalen roosters waren daar absoluut niet bruikbaar voor.
Ik zie vaak vuur roosters van het gewone constructiestaal.
Deze zijn bruikbaar voor klein en kortdurig vuur.
Reden, er zit geen grafiet in dit staal.
Grafiet is een stof die zeer hittebestendig is.


Alles voor modelbouw,
Willum

 

Aluminium hardsoldeer

De eerste open dag in Steyl was dan vandaag.
Veel bezoekers bekend of niet bekend met solderen,
hebben succesvol een aluminium hardsoldering gemaakt.


Alles voor modelbouw,
Willum

 

Brander rooster

Kwam ik vandaag tijdens een bezoek aan deze open dag in Steyl iemand tegen
die de ketels die er nu nog staan in 1954 mee opgebouwd had.
Hij krop als jonge man in de ketel in aanbouw om het kolen rooster in lijn te zetten
zodat dit probleemloos kon lopen.

Foto links, Het dicht gemetselde kolen rooster, links de stoombuizen. Foto rechts, De ketting aandrijving van het kolen rooster. Rechts ook weer een dicht gemetseld stukje rooster.

Het kolenrooster/ rondzeef heeft 15 tot 20 jaar dienst gedaan.
Deze looptijd is eigenlijk aan het staal op de rechtse foto niet te zien.
Hitte en isolatie zijn hier goed samengegaan.

Nu heb ik al meer ovens van binnen en van buiten gezien, deze ziet er goed uit.

De gele metsel stenen zijn nog van TEGULA een toenmalige plaatselijke steenfabriek.
TEGULA maakte net als de ook nadere plaatselijke steenbakker Canoy Herfkens stenen van hoge kwaliteit.
TEGULA maakte bakstenen en verblend stenen van een bijna keramische kwaliteit, keihard.

De kwaliteit van de stenen hield samen met het productieproces, maar zeker ook met het soort klei.
De klei die toen gebruikt werd was de plaatselijke klei of deze klei vermeng met Westerwalder klei.
De kwaliteit bestond uit het feit dat de stenen zeer dicht van structuur waren, bijna gesinterd.

Dit is ook waarom zelfs al de vroege strengpers stenen van Canoy Herfkens Nederlands beste radiaalstenen zijn voor fabrieksschoorstenen.
De zeer vaste structuur neemt weinig of geen water op uit de buitenlucht of uit de rookgassen.
De kwalijke dampen in de rookgassen in de schoorsteen hadden moeite om in de steen door te dringen.

Ik heb in mijn kinderjaren in het laboratorium mogen kijken van een dakpannenfabriek.
In dat laboratorium deden ze toen nog zelf de lange duur druppeltesten op een dakpan.
Deze druppeltest was een testmethoden om de water ondoorlatendheid van kleiproducten te testen.
Als aan de onderkant van de pan een watervlek zou ontstaan dan was de waterbestendigheid bekend.
Nu worden deze testen gedaan door TNO of andere instellingen.

Dit is geen modelbouw,
Willum

 

Exit workshop hardsolderen..............



Groet,

Ruud

 

Exit workshop hardsolderen..............

Bijna 10 jaar hardsoldeer workshops voor NVM, Nederlandse Vereniging Modelbouw.
Langlopende cursus. Dat waren veel mensen.
Mensen die totaal geen ervaring hadden.
Mensen die hun ervaring wilde verbeteren of ophalen.
Mensen die voor de gezelligheid kwamen, teambuilding.
Rasechte modelbouwers, beginnende modelbouwers, en anderen.

Dan waren er door de jaren heen vier locaties:
SUMMA College Eindhoven.
IPS Lasopleidingen Sevenum.
Schoolmeesters lasopleidingen Belfeld.
Ketelhuis Steyl.
Stuk voor stuk fijne les locaties.

Foto: Gerrit Volgers. Met dank. Locatie SUMMA College Eindhoven. Werkstukken, koper aan koper, rvs aan koper, en natuurlijk zoals door alle jaren heen aluminium.

Bijna altijd was er een reader voor de deelnemers.
Een zeer compleet naslagwerk voor hardsolderen en zachtsolderen.
In het naslagwerk, databladen van bedrijven voor fluxen, soldeerdraden en metalen.
Fijn dat deze bedrijven gebruik's toestemming gaven.
Dan de stap voor stap bladen hoe een soldering te maken.
Bladzijden over veiligheid bij solderen.
Hoe maak ik een hardsoldeervlam, hoe stel ik deze af.
Iedere reader was steeds zo veel als mogelijk aangepast aan de groep van die dag.

En dan natuurlijk bij iedere hardsoldeerworkshop "Vlaai".

Het was leuk.
Alles voor modelbouw,
Willum

 

Is dit naslagwerk ook te verkrijgen voor mensen die niet in de gelegenheid waren om zo'n workshop te bezoeken?

Grt John

 

John

Het naslagwerk is steeds gemaakt voor de groep van die dag.
De inhoud was daarop geschreven en bij elkaar gezocht.
Het is steeds gratis meegegeven aan de mensen die de cursus gevold te hebben.
Het is niet te koop.
Als hier op dit forum gaat kijken bijvoorbeeld bij hardsolderen vind je echt alles uit deze reader.
Je hoeft het alleen maar te bundelen.

Alles voor modelbouw,
Willum

 

Dubbelwerk
Alles voor modelbouw,
Willum

 

Stoom en meer

Van het weekend 5 mei 2024 is in Steyl weer open dag in het Ketelhuis.
Drie stoomketels, een twee cilinder stoommachine die draait en een stoomturbine.
Dit was trouwens de NVM hardsoldeer locatie.
Er is een brandweer kazerne 1900-1940 en een brandweerwagen uit die tijd.

Het veerplein/museumplein aan de Maas enkele weken geleden. Links achter het Maasveer en in het midden het café restaurant het Veerhuis. Foto rechts, reproductiecamera.

Een afdeling reproductiefotografie met een enorme werkende camera van meer dan vijf meter lang.
Verder zijn er alle mogelijke ambachten in de kelders onder de stoommachines tentoongesteld.
Er zijn vrijwilligers aanwezig die kunnen vertellen over wat er allemaal te zien is.

Dit alles bevind zich in een mooie omgeving met mooie grote tuinen.
Het mooie Steyl aan de Maas.

Steyl is een kerkdorp in de voormalige gemeente Tegelen.
Steyl is geen zelfstandige gemeente.
De naam Steyl, Steijl of hoe dan ook geschreven heeft haar naam te danken aan de hoogte die aan deze kant van de maas was.
Over de hele lengte van de maas was er een wal een hoogte een stijl.
Opmerkelijk is dat er in Tegelen twee stijlen zijn. Er is ook nog een "stijlrand". Die tussen de redelijk vlakke brede oude Maasbedding en het zogenaamde "Hoogterras".
In Steyl was het hoogte verschil van af Maas tot op het maailand plaatselijk 3-8 meter.
Het "Hoogterras" heeft een hoogte verschil 8-10 meter met een stijle rand.

In de tijd dat Tegelen en dus ook Steyl aan het Gullickse Duitsland verkwanselt was, had Steyl een levendige Maashandel met een havenkade waar veel platbodems aanlegde.
Platbodems, omdat de maas niet gekanaliseerd en uitgediept was. Er waren veel zandbanken die het vooral in de zomer moeilijk maakten om te varen.
Die zouden zomaar die platbodems kunnen zijn zoals ik ze in museums heb gezien. Misschien 2 meter diep, 4 meter breed en mogelijk 10-15 meter lang.
In Steijl was dan ook een langere periode een scheepswerf voor houten schepen. Dat was in de gouden eeuw van het oude Steijl.
Frappant is dat ik op deze zelfde plek waar die werft was, iemand van grond af aan, een stalen plezierboot heb zien bouwen.

In 1865 kwam de spoorlijn Venlo Maastricht klaar en was het niet meer zo druk aan de havenkade.
Mensen en vracht gingen vanaf toen per spoor. Ook kwamen er even later vrachtwagens en autobussen.
Per spoor werden de Kolen uit het zuiden van Limburg vervoerd door heel Nederland en naar Rotterdam.
Ik heb de enorme stoomtreinen gezien die aan de overweg bij het toenmalige station stonden te wachten tot zij richting Venlo konden doorstomen.
Het waren dezelfde stoomtreinen die ik zag van bovenop de brug bij de kolenmijn in Heerlen.

Na 1900 was er nog eens een levendige maashandel op de Steyler kade met de modernere stalen motor maasschepen.
De maas is toen in die tijd ook uitgediept er kwamen stuwen en sluizen. Vanaf toen was de Maas goed bevaarbaar.
Daar kwam hout aan uit Scandinavische landen of Duitsland.
Veel kolen uit Nederland en Duitsland en noem maar op.
Wat er uit Steyl en Tegelen verscheept werd waren alle mogelijke soorten bakstenen en dakpannen.
Daaronder bevonden zich ook veel radiaalstenen voor fabrieksschoorstenen.
De steenfabriek die onder andere de radiaalstenen maakte kreeg later een eigen steiger met kraan bij de steenfabriek aan de Maas.
De kraan was zo'n stalen vakwerk ding. In de laatste jaren van haar bestaan heb ik haar daar nog zien staan.
En toen moest ze weg voor de vooruitgang. Op deze plek kwam de A73 over de Maas met af en opritten.


Een heel verhaal over de geschiedenis,
van die omgeving
waar de open dag gehouden gaat worden.
En een beetje meer.
Willum

 

Klinknagels maken

De klinknagelmaat die nodig was voor een restauratie project was niet meer te koop.
De verbinding die vernieuwd moest worden was geklonken en moest dus weer geklonken worden.
Nu zijn er meerdere manieren om klinknagels te maken.

Hier 1 manier.
Bolkop bouten gekocht met de juiste maat.
De bolkopbout had een binnenzeskant/inbuskop.
Gelukkig was de kop redelijk hoog/bol, deze bolkopbouten zijn er verschillende bollingsmaten.
Nu was het zaak de zeskant weer dicht te maken.
Dit is gebeurt met messing hardsoldeerdraad.
Bij hardsolderen vloeit het zeskantgat mooi dicht.
Bij afkoeling wil het messing krimpen dus de soldering is in twee stappen gedaan.
Na het solderen hoeft de volle bolle niet nagewerkt te worden.

Foto w.p. 5-2024
De draadkant van de bout krijgt in het werk een gesmede mooie half ronde kop.
Dit klinken gebeurt tussen halfronde twee stempels die beide kanten een halfronde vorm geven.
De messingsoldering krijt dus flink op haar kop en krijgt daarmee een gave gesmede vorm.

Op deze manier kun je ook voor modelbouw klinknagels maken.
Alles voor modelbouw,
Willum

 

Was dit dan een bijzondere afmeting?

 

In dit geval was het 8x70 mm.
Was nergens in Nederland meer leverbaar.
Andere maat was niet mogelijk.
De diameter van de kop moest kloppen.
De boring was steeds 8 mm.
De stiftlengte was een gegeven uit materiaal dikte.
De gesmede kop moest weer 14 mm halfrond worden.
\
Foto w.p. 5-2024

Er had natuurlijk uit 8 mm rondstaf het volle aantal klinknagels gesmeed kunnen worden.
Ik zou het kunnen doen. De spullen zijn er.
Degene die ze nodig had deed mee in het overleg, wat nu,
hij besliste voor de makkelijkste manier, deze manier.

Ik heb er het volste vertrouwen in dat de restauratie straks niet zichtbaar is als zijnde nieuwwerk.
Alles ziet er uit als 125 jaar geleden.

Alles voor modelbouw,
Willum

 

Mooie oplossing!
Heb je ook plaatjes van het object waar ze voor gebruikt zijn?

 

Deze nagels zijn voor deze dubbelpoort.

 

Daar zit nog veel werk aan om hem weer helemaal goed te krijgen.
De hoek rechts onder is zo te zien helemaal weg.

 

De mannen zijn er flink mee op weg.
De platen zijn eraf,
het raamwerk is gestraald,
Slechte stukken zijn vervangen.
Nieuw plaatwerk ligt klaar.
Boren en klinken.

Komt vast en zeker goed.
Willum

 

Tekenhaak

Het weer is langzaam beter aan het worden.
Buiten hardsolderen bij kou en regen is niet geweldig voor jezelf en de kwaliteit.
Ik hardsoldeer thuis namelijk altijd buiten.

Nu ben ik aan het tekenen begonnen.
Ik ben begonnen met het maken van twee lijsten.
Een lijst voor een bouwtekening van een fabrieksschoorsteen,
een lijst voor een bouwtekening voor een te maken bouwtekening van een watertoren.
Beide op schaal een op vijftig.
Dat is te doen.
Had ik geen tekenhaak meer, heb ik er vandaag een gemaakt.

Aluminium hardsoldeer:

Foto w.p. 5-2024 Links, alles in de haak en soldeerklaar opgespannen. Midden, de doorgevloeide soldering. Rechts, De haak.

Ik had nog even tijd om de haak te maken, dus gewoon doen.
Materiaal was er genoeg, moet toch een keer opgemaakt worden.
Leuke oefening, hey, ik kan het nog.

Alles voor modelbouw,
Willum

 

Ontzinking

Weer een pechvogel.
Had zijn snijbrander opgestookt.
Hij had een mooie vlaminslag geproduceerd.

De vlam was tijdens het snijden naar binnen gedrukt.
De snijmond had het metaal geraakt.

De vlam liep al fluitend naar binnen, bleef lang genoeg hangen op een kwetsbare plek.
Als eerste brand het zink uit het messing en dan fikt het geheel door.
Van binnenbrandje naar doorslag.

Foto's w.p. 5-2024 Links, de doorgebrande pijp. Rechts, het afbrandpunt.

Hij is in de schrootbak terecht gekomen. Had gerepareerd kunnen worden. Hij heeft een andere gekocht.

Alles voor modelbouw,
Willum

 

Ik vermoedde al dat het een heel ingrijpende klus zou zijn, ongeveer nieuwbouw zeg maar.
Dan heb je heel wat nieuwe nagels moeten maken.

 

Restauratiewerk

Het opgeklonken plaatwerk was na 125 jaar slecht.
Vooral slecht op de raakplekken van metalen.
Er komt dan ook nieuwe plaat op het raamwerk.

En alles is klinkwerk, niks gelast.
Klinknagels langer dan 500 mm onder de kop waren het probleem.
En dat probleem is getackeld. Deze zijn gemaakt.
En een set passende stempels hiervoor gemaakt.

Kunnen de mannen aan de slag.

Willum