Bouwverslag zeilsloep “Emma”. De kop zegt het eigenlijk al en is het de bedoeling dat ik hier in de toekomst het bouwverslag van de door mij te bouwen zeilsloep “Emma” bij wil gaan houden. (Voorbeeldfoto van internet) Inleiding: De “Emma” is een charmant ogend scheepje met als basis een knikspant “double-ender” (in het Nederlands ook wel gewoon een spitsgatter) rompvorm en de zeilvoering middels een klassieke spriettuigage. Eerder - een paar jaar geleden - bouwde ik uit dezelfde stal van herkomst al eens met veel plezier de tweemast gaffelschoener “Irene”. De Irene werd door de voormalige scheepsarchitect Gary Webb uit Mexico ontworpen, getekend en gebouwd. (Behalve de Irene - en de Emma uit dit nieuwe verslag - tekende en bouwde hij overigens nog een aantal leuke ontwerpen). Het achterliggende idee voor de Irene betrof een gaffelgetuigde Amerikaanse handelsschoener uit de vorige eeuw. Het hele verhaal van de toen door mij gebouwde “Irene” staat elders hier op het Modelbouwforum in: “Bouwverslag Gaffelschoener Irene”. Dat verslag is later ook nog een keer in grote lijnen in het lijfblad “De Modelbouwer” van de NVM gepubliceerd. Zoals in dat verslag ook beschreven staat, spraken destijds – zoekende naar een nieuw project - twee ontwerpen mij enorm aan. Dat waren de “Emma” en de “Irene”. Echter vond ik het toen lastig een keuze te maken en bestelde ik daarom gemakshalve bij Gary Webb van beide schepen de bouwplannen. Dit met de achterliggende gedachten om eerst de wat eenvoudigere Emma (l.o.a. 1.00 m.) en later de wat grotere en iets moeilijkere Irene (l.o.a. 1.48 m.) te bouwen. Eenmaal de beide bouwplannen in huis en deze grondig bestudeerd te hebben, was het opnieuw lastig een keuze te maken en wilde ik in mijn enthousiasme het liefst aan beide schepen gelijk beginnen. Maar zoals de meeste dat volmondig zullen beamen, leek het me toch niet zo’n goed plan om twee nieuwbouw schepen gelijk op de werf te hebben en liet ik dat – “No Go” - idee dus al snel weer varen. Met de tekeningen op tafel trok op dat moment de bouw van de wat stoerder ogende Irene toch net wat meer dan die van de Emma en begonnen mijn handen te jeuken om toch maar eerst aan de Irene te beginnen. Zo gezegd en zo gedaan. Het was een mooie beleving haar te bouwen (en later haar te varen), maar tijdens en na de bouw van de Irene bleef het fraai liefelijke scheepje “Emma” toch steeds in mijn gedachte en kon het eigenlijk niet uitblijven dat ik deze Emma vroeg of laat ook nog een keertje zou gaan bouwen. Wat ik toen bij de Irene, maar ook nu bij de Emma weer ervaar, is dat het ontwerp goed doordacht en gewoon veel logische volgordes van bouwen kent. Even tussendoor; Voor de beeldvorming van de betreffende schepen, een paar (Gary Webb) filmpjes: RC Schooner "Irene" set up & sailing (youtube.com) RC Sailing Sloop “Emma” - One of my favorites! (youtube.com) Inmiddels is het zo ver, enkele maanden geleden zijn de Emma bouwplannen weer opnieuw op tafel gekomen en ben ik met een bescheiden plan van aanpak voor de bouw begonnen. Omdat dit scheepje als model geen kielbalk heeft kan ik niet zeggen dat de kielbalk gelegd is. Ergens wel jammer want die kielbalklegging vind ik zelf altijd wel een mooi of leuk klinkende aanduiding en geeft deze therm, zoals over het algemeen in de scheepsbouwwereld bekend, de definitieve start van de bouw aan. In elk geval ben ik begonnen en zijn de eerste spanten en huidplaten gezaagd, de rest volgt als het goed is vanzelf. Net als destijds bij de Irene weet ik wederom zeker dat ik niet de eerste in Nederland ben die dit, of een ander scheepje van deze ontwerper ga bouwen, of reeds gebouwd heeft. Verre van dat zelfs, maar desondanks is er volgens mij (behalve het verslag van mijn “Irene”) over dit, of één van de andere Gary Webb scheepsontwerpen, hier op het MBF nog weinig of bijna niets geschreven / gepubliceerd. Het waarom daarvan is me – gezien het feit dat het prachtige en goed doordachte modellen zijn, iedereen met een beetje dorzettingsvermogen ze goed kan bouwen en ze bovendien ook nog geweldig varen / zeilen – jammer genoeg niet helemaal duidelijk. Feit is wel dat er naar mijn idee de actieve interesse hier op het MBF voor zeilboten en aanverwante zaken toch een stuk minder is dan op een forum zoals bijvoorbeeld RC Groups. Jammer! Maar goed, de online gekochte bouwplannen waren in PDF formaat en heb ik, net als de vorige keer, weer bij een lokale drukkerij laten printen. Het basis materiaal voor dit scheepje, 3 mm multiplex, had ik (omdat ik bij de bouw van de Irene een extra plaatje had besteld) nog voldoende liggen en zijn de eerste spanten gezaagd en geplaats. En ook nu heb ik weer best wel een heel poosje getwijfeld of ik hier (het MBF) wel aan het schrijven van een bouwverslag moest beginnen. Maar toch; Ook een scheepje als deze Emma verdient een bouwverslag. Iemand moet per slot de eerste zijn en omdat ik met de dag steeds meer plezier beleef aan het bouwen van dit leuke scheepje, geef ik het de voordeel van de twijfel en heb ik – wetende dat hier op het MBF de doel- of belevingsgroep van “modelbouwzeilers” niet zo heel erg groot is - besloten het schrijven toch maar weer te gaan proberen. De naam “Emma” is voor mij in eerste instantie een soort van typeaanduiding van dit model, daar is eigenlijk niets mis mee, maar de kans is niet uitgesloten dat zij later, vóór haar tewaterlating, nog een andere naam zou kunnen krijgen. Een paar feiten of wetenswaardigheden over de Emma: Het ontwerp is van de in Mexico wonende Gary Webb en zijn bedrijf “Baerospace Industries” . Een semi-schaalweergave van een met spriet getuigde cruisesloep uit het midden van de 20e eeuw, ontworpen voor RC-zeilen. De plannen zijn als compleet tekeningenset te bestellen, maar je kan, wat de meeste doen, ze ook als gewone digitale (PDF) bestanden bestellen en moet je ze zelf nog wel bij een drukkerij o.i.d. uit laten printen. Dat laatste gaat veel sneller, makkelijker en is zeker voordeliger dan deze per post uit Amerika over te laten komen. Afmetingen: Lengte over alles: 1.00 meter Lengte waterlijn: 0.98 meter Breedte: 0.31 meter Diepgang: 0.51 meter Hoogte boven de waterlijn: 0.99 meter Zeiloppervlak: 0.3393 meter² Kielvin / loodbulb: 3,40 kg Waterverplaatsing: 6,14 kg Bovenstaand een paar aanzichten van het scheepje. Om te bouwen - je bouwt haar vanaf tekening - is de Emma een niet al te moeilijk scheepje. Echter zie ik - voor mezelf sprekend en zoals ik er nu naar kijk - er toch nog voldoende uitdaging in om het scheepje nog net wat netter te bouwen en is er ruimte om misschien wat extra details toe te voegen. Voor degene die overwegen dit scheepje ook eens te willen bouwen, maar zelf nog weinig of geen (bouw)ervaring hebben. Volgens zeggen is het scheepje - wat bouwen betreft, maar ook later tijdens het varen - behoorlijk vergevingsgezind en laat zij, zonder daar direct voor afgestraft te worden, het maken van niet al te grote fouten probleemloos toe. Tot slot: Of dit verslag weer net zo uitvoerig als dat van de Irene zal worden, heb ik eerlijk gezegd nog niet zo’n idee van. Zou dat wel het geval zijn, dan denk ik dat ik er niet aan ontkom dat ik menig keer met mijn werkbeschrijving en soorten van afbeelding in herhaling zal vallen van het eerdere bewuste “Irene bouwverslag”. Dus het - wel of niet uitvoerige - moet ik gaandeweg bij het schrijven van het verslag nog even bekijken hoe dat gaat en zie ik wel in hoe verre dat straks saai, nuttig of voor de begrijpbaarheid van het verhaal zelfs weer een beetje noodzakelijk gaat worden. Echter het steeds naar een ouder topic (dat van de Irene) verwijzen is en werkt ook niet echt handig . Hoewel ik inmiddels al weer een heel tijdje met pensioen ben en dus in principe alle tijd van de wereld heb, heb ik nog absoluut geen idee hoe lang de bouw gaat duren en dus ook niet met welke frequentie ik hier mijn vorderingen zal kunnen posten. Het is gelukkig niet het enige wat me in het vrije dagelijkse leven bezig houd en voor de rest blijft het hobby en als het goed is, is zeker daar, de tijd van ondergeschikt belang. Tot zover en wordt vervolgd. Groet, Bert
Leuk om weer iets van je bouwkunsten te gaan volgen Bert. Jou kennende zal de lat wel weer hoog liggen. Succes ermee! Gr. Klaas.
Dank je Klaas. Het is gewoon weer een hartstikke leuk scheepje om mee bezig te zijn, dus dat komt goed. Nu even en paar dagen wat andere dingen doen en dan eens kijken om het eerste echte bouwverslagstukje met foto's te schrijven en te plaatsen. Groet, Bert
Mooi project, altijd leuk iets te bouwen waarvan je weet dat het ook goed zeilt. Succes. Leuk zeil ook, met spriet gaffel. Ik ga het volgen.
Vervolg bouwverslag: Zoals in mijn vorige post reeds vermeld, is de bouw van de Emma begonnen. Nadat ik de uitgeprinte plannen op tafel had gelegd heb ik deze, net als de vorige keer bij de Irene, ook weer zo netjes en secuur mogelijk met patroonpapier overgetrokken en uitgeknipt. Dit in tegenstelling tot wat andere bouwers soms nog wel eens doen, nl. de plannen uitknippen en deze vervolgens als mal te gebruiken. Sommige gaan (op andere fora gezien) nog iets verder en lijmen de uitgeknipte plannen rechtstreeks op het uit te zagen hout. Dit is dus echt een éénmalig gebruik van de uitgeprinte plannen. Met mijn overtrekken van de plannen en deze overgetrokken patronen als mal te gebruiken, kan ik de geprinte plannen maatvast, origineel en ten alle tijden nog als extra controlemogelijkheid behouden. Het volledige bouwplan van de Emma bestaat uit 13 Pagina’s. Van deze 13 pagina’s heb ik bij de drukkerij 1 pag. op A1 en 1 pag. op A2 formaat uit laten printen, de rest heb ik met mijn eigen homeprintertje op A4 geprint. Wat later tijdens de bouw kwam ik er achter dat er eigenlijk nog wel een tekening (de tekening die de servo’s , batterijbox en ontvanger huisvesten) was die ik beter op een wat groter formaat had kunnen laten printen. Terug naar de drukkerij was me op dat moment even teveel moeite en heb ik het opgelost door goed op het A4tje te kijken, meten en de schaalverhoudingen te herleiden (ook dat is of hoort bij modelbouw). Foto’s zeggen soms meer dan een hoop bla bla., dus nu maar eens wat plaatjes posten en waar nodig via tekst een aanvullende uitleg toevoegen. Het patroonpapier was een beetje verfrommeld, maar even met het strijkijzer eroverheen doet wonderen. Knippen kan, maar het snijden van dit toch best wel dunne papier gaat nog altijd het beste met een rollermesje. De patronen op de (3 mm) multiplex plaat gelegd en even bekijken wat de meest voordelige en hout besparende indeling is. Voor sommige dingen maakt het niet uit, maar daar waar het later mooier of beter is, hou ik zoveel mogelijk rekening met de richting van de houtnerfstructuur. Buiten voor het gemak eerst alles wat ruimer met de decoupeerzaag gezaagd. Daarna binnen, de inmiddels wat handzamere onderdelen, op mijn gemakje met de figuurzaagmachine verfijnd en op maat gemaakt. Het werken en schuren met de schuurmachine doe ik als het enigszins mogelijk is, het liefst en zoveel mogelijk buiten. Voor een goede stofafzuiging gaat het, aangesloten op een stofzuiger, ook goed binnen, maar is wel wat meer gedoe en lawaai aan je hoofd. Dit machientje heb ik al heel wat jaartjes, maar toen ik een paar jaar geleden eindelijk een kleinere tafel-schotelmachine kocht, dacht ik deze grote machine wel weg te kunnen doen. Nu ben ik toch weer blij dat nog niet gedaan te hebben. Eigenlijk is het werk wat je buiten kan doen fijner en zeker als er dan ook nog een lekker zonnetje schijnt. De bak- en stuurboord huidplaten stijf tegen elkaar geklemd om ze verfijnd en identiek op maat te maken. Bovenstaand een stukje van de bouwhandleiding. De binnenkant van de te maken kielvinkast wordt vooraf met keperdoek en epoxyhars behandeld. Vervolgens worden de onderdelen van de kielkast met epoxyhars samengevoegd. De satéprikkers dienen in dit geval enkel om de vooraf uitgelijnde boel tijdens het samenstellen snel samen te kunnen voegen en je op dat moment van verlijmen niet meer naar de wel of niet haaks-heden e.d. om hoeft te kijken. Voorlopig is dit onderdeel even klaar. De (6 mm) gaten dienen om straks de demontabele kielvin vast te zetten. De streepjeslijn geeft de hoogte van de toekomstige waterlijn aan. De onderkant is wat ruimer gehouden en wordt na het plaatsen van de kast in de romp mooi strak afgewerkt met de rest van de rondingen van het schip. Uitmeten en plaatsen van de kielvinkast tussen spant 2 en 3. Bij de Irene werd destijds de kielvinkast volgens de beschrijving pas geplaatst toen de spanten en de ruwbouw van de romp klaar waren. Bij de Emma en haar bouwbeschrijving is er voor gekozen om de kielvinkast al vooraf tussen de spanten 2 en 3 te plaatsen. Voor beide methodes is wat te zeggen, maar eigenlijk werken ze allebei prima. Eerst even met alleen een paar kleine rvs schroefjes uitlijnen en daarna alles nog een keertje los en goed verlijmen. In de romp zijn in de voor- en achtersteven een paar kleine 3 mm. gaatjes geboord. Via deze gaatjes wordt met touwtjes of kabelbinders de romp tijdelijk op zijn plek en bij elkaar gehouden. Nu kan voorzichtig de romp wat open en in vorm getrokken worden en de eerste spanten (spant 2 en 3 met daartussen de kielvinkast) er tussen gepast worden. Het multiplex is behoorlijk veerkrachtig en geeft nog niet direct mee, vandaar even een paar extra stukjes hout om de eerste ruimte te verkrijgen. Het is nu even passen, meten en bekijken en wordt er in dit stadium nog niets verlijmd. De gebruikte lijmklemtangen (foto boven en foto onder) hebben hier de tijdelijke taak om te zorgen dat e.e.a. niet automatisch naar het bredere deel van de romp verschuift. Foto boven en onder: Het begint in elk geval al ergens op te lijken. Natuurlijk krijgen de spanten afgeschuinde kanten waardoor deze beter op de rompvorm aansluiten en zo steviger te verlijmen zijn. Een klein verstek- of zweihaakje is voor het overbrengen van de schuine hoeken een mooi en handig dingetje. Op bovenstaande foto zijn de spanten inmiddels definitief verlijmd. Nu is het de beurt aan de bodemplaten om deze netjes op maat te maken. Dit is - weet ik inmiddels – sneller gezegd dan gedaan. De tekeningen of het bouwplan klopt prima en is verder niks mis mee, maar een beetje uitdaging niet uit de weg willen gaan, wilde ik alles zoveel mogelijk in verstek en met een aansluit-marge van minder dan 1 tot max. 1,5 mm maken. En ja, toen werd een en ander toch best wel een ander verhaal . Voor extra constructiesterkte heeft het geen enkele meerwaarde en verder is het eigenlijk zo dat je, hoe netjes je het ook doet of maakt, er straks als het klaar is en er een epoxy huidje, plamuur en een kwastje verf erop zitten, je toch nergens meer iets van je goed bedoelde werkzaamheden terug ziet. Het is lastig te zien en nog lastiger uit te leggen, maar als je bovenstaand goed en strak op elkaar wilt laten sluiten (tolerantie kier van < 1 tot max. 1.5 mm), komt er behoorlijk veel pas- en meetwerk bij kijken. Reden? Bij elke handeling waarbij je de nu nog vlakke plaat naar de boldingen van je romp wilt (ver)vormen, verandert de aansluiting en situatie op het aanliggende gebied. Was dit met een metaal, dan kon je het in belangrijke maten nog grotendeels weg-hameren. Zelfs bij of rond de kielkast hou je geen rechte lijn in je uitslag meer over. Er is voor het 3 mm dikke multiplex nogal wat overredingskracht nodig voor het zich in de juiste bochten en vormen laat wringen. Want wringen is het zeker! Jammer genoeg had ik geen 2 mm plaat liggen, maar had ik het wel, zou dit voor de bodem sterk genoeg zijn en een stuk gemakkelijker werken. Hoewel ik er van overtuigd ben dat het multiplex van vrij goede kwaliteit is, durfde ik het toch niet aan om het, voor een makkelijkere buiging, vochtig te maken. Lijmklemtangen zijn in deze fase op dit deel van de romp lastig of bijna niet op de gewenste plaats weg te zetten, maar uiteindelijk krijg ik het met behulp van de nodige elastieken en accu’s, sommige al dan niet opgehangen in schilderstape als contragewicht, toch allemaal redelijk aansluitend op zijn plaats. Destijds verlijmde ik bij de Irene de bodemplaten, kant voor kant. Hoewel ik niet kan zeggen dat het toen gebeurd is, gaf die werkmethode me wel het gevoel dat daarbij de romp makkelijk zou kunnen torderen. Nu bij de Emma heb ik ervoor gekozen om beide bodemplaten gelijktijdig van voor naar achter te verlijmen. Echter wel in twee stappen en is het ook zeker een werkje waar een hele goede voorbereiding hoogst noodzakelijk is en je ondanks dat, toch al snel handen tekort komt om alles netjes binnen de beschikbare verwerkingstijd van lijm, op de goede plaats te krijgen. Het merendeel van deze werkzaamheden, waarbij ik weet dat er best veel krachten op komen te staan, lijm ik met “Bison Kombi Power”. Je ziet of verwacht het misschien niet, maar tot op heden – en naar ik verwacht voor de verdere bouw – is die bodem met al zijn rondingen één van de lastigste werkjes van de hele “Emma-bouw”. Ik moet tot slot van dit onderdeel ook toegeven dat ik de bodemvlakken twee keer, dus een keertje opnieuw gemaakt heb voor deze echt naar mijn zin was. De reden? Gewoon de eerste keer te zuinig gezaagd en toen ik alles – met name de kielnaad - te mooi en strak wilde laten aansluiten, ging dat al schurend en vijlend ten koste van het materiaal aan buitenkant van het vlak en kwam ik daar dus op een gegeven moment materiaal tekort. Foutje , maar ik moet ook toegeven dat ik het mezelf niet te gemakkelijk gemaakt heb en het ook zeker anders kan . Nog even dacht ik het met hout of iets 2 componentachtigs op te vullen en hoewel ik weet dat je daar later toch niets meer van zou zien, voelde dat voor mij toch teveel als sjoemelen en maakte ik ze liever nog een keertje opnieuw. Na uitharding van de lijm, de te ruime bodemvlakken buiten op mijn gemakje met de schotelschuurmachine ruw om maat schuren. Daarna alles met de hand en een schuurblokje verder en strak met de romp verder afwerken. Wat ik met de boeg en hek wilde – scherp of stomp? – wist ik op dat moment nog niet en heb ik even open gelaten, maar later toch besloten hem voorlopig scherp te houden. Een klein beetje afgestompt wordt hij vermoedelijk toch nog wel na het aanbrengen van het keperweefsel jasje wat hij later nog krijgt. Ook de eerst nog doorstekende kielvinkast kan nu in vorm met de rest van de romp gezaagd en geschuurd worden. Een stukje rond 5 mm beuken om de boeg en hek mee te verstevigen. Daarna alles, inclusief de tijdelijke 3 mm gaatjes, met Bison Combi Power opvullen en glad weg plamuren / schuren. Hier nog min of meer scherp, maar dat kan dus nog veranderen. Tot zover weer even en wordt vervolgd. Groet, Bert
Bert leuk te lezen/zien dat je weer een nieuw project gestart bent. Een hoge mate van accuratesse, zoals je zelf schrijft maar ook de foto's laten zien dat je een [Oud scheeps Chirurg] bent geweest. Mooie strake bouw en het loopt al lekker vlot, met de bouw. Nog even dan staat de mast ook. Bert succes Peter
Peter, Bedankt voor je reactie en de complimenten. Ik heb het al eerder gezegd; het is gewoon een hartstikke leuk scheepje, waar je al bouwend steeds meer plezier in krijgt. Groet, Bert
