Project Dauntless

Oei, het is al september, en de IIFI komt er aan! Oké, pas op 3 tot 5 november, maar dat is het zo!
Voor wie dat nog niet wist, betekent IIFI 'International Indoor Fly In' en wordt gehouden in de Jan Massinkhal in Nijmegen. En de IIFI is het Walhalla van de Vrije Vlucht indoor schaalmodellen, de World League van deze esoterische vorm van modelvliegen. Er komen de absolute topvliegers van dit genre uit heel Europa op af. Werkelijke magiërs die dingen met balsa, schuim en rubber doen die je je niet voor kunt stellen.
Tegelijkertijd is dit een evenement er eentje van een onvergelijkelijke vriendelijkheid en benaderbaarheid, je kunt er zo op bezoek en de experts van dichtbij in actie zien, en met ze praten.
Nadat ik een paar jaar was komen kijken, besloot ik vorig jaar eens mee te doen. Per slot van rekening had ik in de loop van de jaren wel eens een indoor schaalmodelletje gebouwd en gevlogen, en vind ik meedoen altijd leuker dan toekijken. Het resultaat was een fantastische ervaring! Zie op dit forum het verslag van de vorige IIFI: https://www.modelbouwforum.nl/threads/international-indoor-fly-in-2022.283306/
Nu is het natuurlijk zo, dat als je eenmaal hebt meegedaan en een resultaat hebt neergezet, je verwachtingen oproept. En dat voel ik maar al te goed! Niet dat ik dat erg vindt, integendeel! Dus moesten er nieuwe, liefst betere modellen komen voor de volgende editie van de IIFI. Minstens één model moest er met een CO2 motortje worden aangedreven, omdat ik er zo eentje als aanmoedigingsprijs had gekregen. Na enig beraad, en een zoektocht door mijn voorraad Comet bouwdoosjes, koos in voor de Douglas Dauntless. Ik had namelijk begin tachtiger jaren van de vorige eeuw in de uitverkoop van de toenmalige modelbouwwinkel in Zwolle een hele serie Comet bouwdoosjes gekocht, en die ben ik langzamerhand stuk voor stuk aan het inzetten. De schaduwzijde hiervan is natuurlijk dat ik mezelf voor de rest van de tijd heb veroordeeld tot Comet bouwdoosjes die rond de 80 jaar geleden ontworpen zijn! En dat terwijl er tegenwoordig veel betere bouwdoosjes te verkrijgen zijn....
Maar, terug naar de Dauntless. In de eerste plaats één van mijn favoriete vliegtuigen uit de 2e Wereldoorlog, maar ook eentje met een relatief korte neus, zodat hij minder geschikt is voor aandrijving door een rubbermotor. Juist het gewicht van een CO2 motor in de neus zou dus goed uit kunnen komen. Bestudering van de bouwtekening wees uit dat dit een model is met een tamelijk lichte constructie; en het in het bouwdoosje aanwezige hout was mooi zacht, en kwartiers gezaagd, dus eigenlijk ideaal! De plankjes zien er zo uit:

Natuurlijk zitten er ook nog de nodige latjes in de doos. De bouwtekening is tamelijk compleet. Afgaande op de tekening zal de bouw niet al te moeilijk zijn, maar zijn er wel een flink aantal details die het model zullen kunnen maken en breken.

Vanwege de ombouw tot een CO2 model, moet natuurlijk het neusje worden gewijzigd, Het motortje wordt aan een 1 mm triplex schotje geschroefd, en een deel van de neus wordt een motorkap om bij het motortje te kunnen komen. Eens zien hoe dat er uit moet komen te zien.

De bouw van zo'n model begint altijd met het uitsnijden van alle onderdelen uit de 1,5 mm dikke plankjes; die onderdelen vervolgens op maat schuren en alle nokjes voor de latjes en liggers in de schotjes en ribben vijlen. Daarmee ben je al een paar uurtjes uiterlijk genoeglijk aan het bouwen.

Natuurlijk zijn er bij het uitsnijden etc. van balsa onderdelen altijd een aantal waar hoekjes of erger afbreken. Die moeten eerst weer gelijmd worden voordat later ze verder afgemaakt kunnen worden.

De rompschotjes ter plaatse van de cockpit krijgen openingen, door een stippellijn aangegeven maar gezien de nerfrichting in de breedte zal dat nooit houden. Daarom moeten de bovenkanten worden afgesneden en uitgehold, en de 'staanders' worden vervangen door latjes met een verticale nerf.

Om dat nauwkeurig te kunnen doen heb je tekeningen van de schotjes in kwestie nodig. Omdat die niet op de bouwtekening staan, leg ik ze onder een kopieermachine.

Zo kan ik deze schotjes goed modificeren.
De volgende stap zal zijn om het zijaanzicht van de romp in elkaar te lijmen, en te zien of de rompschotjes daar mooi in passen.

 

Als alle individuele onderdelen zijn uitgesneden, waar nodig gerepareerd en pas gemaakt zijn, is het een eenvoudig karweitje om alles volgens tekening in elkaar te lijmen. Gewoon een velletje plastic over de tekening en voldoende spelden klaarleggen. Ik begin bij het stabilo. De twee tipdelen per kant passen niet optimaal, de hoek waarin ze afgetekend zijn is niet nauwkeurig. Geen probleem, gewoon op grond van de tekening in de juiste hoek schuren. Dan de 1,5 x 1,5 latjes uit het voorgefreesde plankje snijden en hiermee eerst de voor- en achterlijst op maat snijden en op hun plaats lijmen. Dan de middenligger (die niet tot aan de tippen rijkt, ongetwijfeld om gewicht te sparen) en de ribbetjes op maat snijden en op hum plaats lijmen. Je moet hier wel nauwkeurig werken, we willen geen te strakke passing, maar zeker geen kieren. Het zelfde geldt voor de onder- en boven kielstukken van de romp. Deze passen erg mooi op de tekening. Het kielvlak bouw ik daar meteen bovenop, maar wel zodanig dat het weer losgesneden kan worden om later apart bekleed te worden. Ten slotte wordt de vleugel op de zelfde manier als het stabilo gebouwd. Eerst de tippen, dan worden de voor- en achterlijst op de tekening gespeld en kan worden gekeken of de ribben goed passen. Dat valt mee, de neusjes passen goed, en van de achterkanten hoeft maar een ietsje worden afgeschuurd. De vleugel wordt in dit stadium vlak op de tekening gebouwd, alleen worden de hoofdliggers van het middendeel en de beide helften niet aan elkaar gelijmd. Dit is omdat de beide buitenhelften straks een V-stelling gaan krijgen. De beide buitenste delen krijgen vlak bij de V-stelling breuk een extra 1,5 x 1,5 balsa latje voor de stevigheid.

De rompschotjes 7b t/m 10 zijn inmiddels aangepakt door de opgaande delen te vervangen door latjes met een verticale nerf en de openingen vrij te maken.
Toen de lijm van alle onderdelen droog was, was het leuk om de rompschotjes even droog op hun plaats te zetten, om de kijken hoe het er uit ging zien. En warempel, het begon al op een Dauntless te lijken! Natuurlijk konden er nog geen schotjes op hun plaats worden gelijmd omdat het neusje moet worden gemodificeerd voor een CO2c motor. Dat wordt de volgende stap.

Op deze foto is het stabilo al geschuurd om het teveel aan lijm te verwijderen, de tippen af te schuren to een dikte van minder dan een mm, en de voor- en achterlijsten in vorm te schuren. De drie vleugeldelen zijn al van elkaar los gesneden.

 

.
Heel gaaf project
Ik blijf het volgen,

Groeten, Ramses
.

 

Op grond van adviezen en ervaringen met een eerdere Comet bouwtekening, voor het in elkaar plakken van de romp eerst maar eens de instelhoek gecontroleerd. De instelhoek van het stabilo moet nul graden zijn t.o.v. de langsas van het model. Als ik dat met een liniaal opmeet, krijg ik een verrassing! De langsligger aan de zijkanten van de romp is niet helemaal parallel met het stabilo! De rompschotten zijn wel haaks op de langsliggers. Als ik dan de langsas inteken en zo de instelhoek van de vleugel opmeet, blijkt die maar één of hooguit anderhalve graad te zijn. Dat hoort 3 graden te wezen! Dus moet het rompsilhouet een beetje worden aangepast.

Scheelt niet veel, maar is wel essentieel.
Verder vond ik de rompschotten te zwaar. Omdat deze Dauntless CO2 krijgt komen er niet die torsiekrachten op te staan als op een rubbermodel, dus schuur ik alle schotten dunner, en hol ik ze uit.

Dus kan ik nu met het bouwen van de romp beginnen. Blijft een probleem hoe ik de motor met tank en vulnippel er in moet foefelen....

 

Vandaag de stoute schoenen aangetrokken en aan de romp begonnen. voor het inlijmen van de rompschotjes gebruik ik UHU Hart, dat is een wat dikkere lijm waarmee een wat lossere passing van de schotjes in het rompframe getolereerd kan worden, wat weer als voordeel heeft dat je tijdens het uitharden van de lijm de schotjes precies kunt uitrichten. De passing is redelijk goed!


De volgende stap is om de langsliggers op hun plaats te lijmen. De spleetjes in de schotjes waar ze in moeten, staan erg mooi op lijn, zodat het bij het proefpassen alleen nodig was om hier en daar een spleetje wat dieper te vijlen. Bij deze stap is het van het grootste belang om te controleren of de romp niet tordeert.
Welnu, dit mag nu eerst drogen voordat de dunne langslatjes toegevoegd worden.

 

Misschien een tip voor het plaatsen van het gastankje.
Houd rekening met de bouw dat deze makkelijk te plaatsen valt als het model geheel bespannen is.
Het tweede tussenschot laat op dit moment, zoals ik het nu kan zien, niet voldoende ruimte hiervoor over(je kunt nm.zo met het zwaartepunt schuiven).
Ik ga er overigens wel vanuit dat de leiding niet buiten de romp zichtbaar zal zijn.

 

Ik zou de vulleiding wel buiten de romp houden. Er onder hebben hangen

 

Zo, het motortje is er in gefrommeld, en het vogelkooitje af. De motor heeft iets domping gekregen, en een paar graden rechts zijtrek. Om doorkijkjes te voorkomen heb ik een 1mm vloertje in de cockpit gelegd.

Mocht het voor het zwaartepunt nodig zijn, dan kan het schot achter de tank verder uitgehold worden, en de tank naar achteren verplaatst. Het voorste schot ( de 'Stermotor') is onder het motortje doorgezaagd. Straks worden de langslatjes bij het tweede schot doorgezaagd, en wordt het extra schot wat erbij ligt, tussen de latjes geplaatst. Zo ontstaat er een motorkap waarmee ik bij de motor kan. De vulnippel steekt omhoog, naast de motor. De tank kan gevuld worden met de motorkap er af, en daarna wordt de motorkap weer geplaatst en de motor gestart.

De passing van de romp was op zich redelijk goed, maar ik ben bang dat ik hem door de spanningen op langslatjes, niet 100% recht heb kunnen houden. Hij lijkt in ieder geval recht genoeg om goed te kunnen vliegen. Vreemd detail was dat het voorste cockpitschotje in de lucht bleek te zweven terwijl de 3 daar achter wel van de juist maat waren. Dus die moet nog even worden aangepakt.

 

Inmiddels is de Dauntless weer een beetje verder. Terwijl er het een en ander aan de romp moest drogen, heb ik naar het onderstel gekeken. Volgens tekening is dit een starre constructie met een 3 mm rondhouten pootje, en een dikke deur voor extra versteviging. Dat kan dus echt niet!

Daarom heb ik maar een hulpligger gemaakt, en daar elk een torsiepootje van 08 mm staaldraad aan bevestigd. Het opstaande deel van het torsiepootje wordt in de romp verankerd. De onderstelpootjes zelf hebben voor het mooi buisjes gekregen, om veerpoten te simuleren. Verder heb ik besloten om het richtingsroer beweegbaar te maken, zal nuttig zijn bij het trimmen, straks als het model klaar is. En het motorkapje is losgezaagd en van het extra schot voorzien.

Ik denk dat ik het motorkapje ga verstevigen door tussen de latjes wat balsa toe te voegen. Het gaat met pennetjes in de romp worden geplaatst.

 

Wat wij vaak doen met motorschotten e.d is er een 0.3 mm triplex opplakken.

 

Tussen de bedrijven door heb ik nog wat door kunnen werken aan de Dauntless. Ik heb besloten door te gaan met het 1 mm triplex motorschot, vooral omdat het schot door meerdere langslatjes stevig in de romp verankerd zit. Het motorkapje is verstevigd met stukjes zacht 1,5 mm balsa, die door het in vorm schuren een stuk dunner zijn geworden. Het motorkapje is met twee houten pennetjes (stukjes tandenstoker) aan de romp bevestigd. En nu maar hopen dat dat blijft zitten, zodat we niet nog een derde bevestigingspunt hoeven te gebruiken (magneetje?). Een probleempje was nog dat de tekening van de bouwdoos geen rekening houdt met de voorste bewapening van de Dauntless. Dus heb ik wat extra balsa moeten toevoegen voor het vlakke stukje romp wat voor het windscherm hoort te zitten, en gleuven in de motorkap voor het schootsveld van de mitrailleurs te vijlen.
De bouwdoos voorziet gelukkig wel in een aantal vormen uit papier, die je uit de tekening kunt knippen en die dan op de betreffende plaats moeten worden gelijmd. Bij de huidige stand van de technologie heb ik de tekening natuurlijk gekopieerd en de vormen uit het nieuwe papier gesneden. Het gaat om de vloeistukken tussen vleugel en romp, maar ook om vloeistukken tussen de romp en de cockpitbeglazing en nog wat kleine onderdelen. Verder heb ik een tweetal wielen gemaakt, via de bekende methode van meerdere laagjes balsa met de nerf haaks op elkaar plakken, er een centraal 2 mm gat doorheen boren en hier een M2 boutje doorheen steken, met het wiel tussen twee geschikte carrosserieringen. Het M2 boutje wordt in een boormachine in een verticale boorstander geklemd, en het wiel wordt op een laag toerental met schuurpapier in vorm gemaakt. De afscheiding tussen de band en het wiel is met een vijltje gemaakt. De wielen zijn vervolgens op cocktailprikkers gestoken en in de spanlak gedoopt. Na het uitdruipen zijn ze glad geschuurd. Hiermee zijn de balsa delen klaar, en is de volgende stap om de genoemde papieren delen op hun plaats te lijmen.

 

De hele boel weegt nu 36 gram. Ben ik redelijk tevreden over.

En het begint al redelijk op een Dauntless te lijken.

Het tissue voor op de vleugel en staart ligt al te wachten. Net als de papieren vloeistukken en details.

 

De Dauntess krijgt het vooroorlogse, kleurrijke US Navy schema van een metaalkleurige romp en gele vleugelbovenkant. Het wordt een SBD-1 van de US Marines. Dus met een rode neus, rode band achter op de romp, en rode diagonale strepen op de vleugel. Het kielvlak wordt blauw-wit-rood, van voor naar achter. Dat gaat een heel karwei worden! En dan heb ik het nog niet over de Amerikaanse kokardes onder- en bovenop de vleugel....
Om de boel al wat vooruit te helpen, bekleed ik de bovenkant van de vleugel met geel tissue, de rest met wit. Ik heb ook een rol zilverkeurig tissue, maar dat is bijna de helft zwaarder dan het wit, en laat niet goed spanlak door. Dit betekent dat het bekleden lastiger wordt. Bovendien gaf een proefstukje kleur af aan de spanlakkwast. Ik begin met de onderkant van de vleugel, dan kan ik randjes tissue naar boven over de voor- en achterlijst plakken en kan ik het geel straks bij de voor- en achterlijst afsnijden.

Het gele tissue is dat wat harde spul wat ik ook voor mijn Piper Cub Cruiser heb gebruikt. Dat laat zich wat lastiger verwerken, met meer kreukels. Gelukkig trekken de meesten daarvan weg als ik het tissue met de plantenspuit bevochtig. Wel gaan de buitendelen van de vleugel meteen wokkelen, zodat ik ze moet vastspelden tijdens het drogen.

De romp krijgt eerst stroken tissue aan de zijkanten, en daarna stukken aan de boven en onderkant.
Nog even een detail van de vleugel met de verankering van de torsiepootjes van het onderstel.

De volgende dag is het bekleden klaar en zag het er zo uit.

Vervolgens krijgen de vleugel en staart alvast een eerste laagje spanlak. De vleugel wordt eerst in het middendeel en de rechter helft gespanlakt omdat ik meer gewokkel verwacht. En ja hoor! Nadat de spanlak stofdroog was, moest de vleugel weer worden vastgespeld. En het stabilo ging na het spanlakken grote gelijkenis vertonen met een indoor propeller, dus die werd ook vastgespeld.

 

Een tegenvaller bij de Dauntless. Het stabilo en de vleugel trokken enorm krom. Ook al had ik de spanlak netjes geplastificeerd om de krimpkracht te verminderen, en ik twee laagjes erg dun had aangebracht en de onderdelen zodra ze stofdroog waren, op de bouwtafel vastgespeld. Het was niet te doen. Dus toen volgde het zware maar onvermijdelijke besluit: de bekleding moet er weer af! Dit doe ik met de 'aceton methode' waarbij een onderdeel flink nat gemaakt wordt met aceton en dan gauw in een plastic zak wordt gestopt, om een kwartiertje te weken. Dan kan het tissue er makkelijk zonder te beschadigen vanaf gepeld worden. De laag die het laatst op het onderdeel is gegaan en waarvan de randjes niet zijn omgeslagen, komt er vaak ik één stuk af. Van het eerste stuk moeten met een scalpel en meer aceton met de kwast opgebracht, de omgeplakte randjes worden losgemaakt voordat het hele stuk tissue los komt. En de vleugel moest natuurlijk in twee keer, omdat hij te lang was om in één keer in de plastic broodzak die ik gebruikte, te passen.
Vervolgens heb ik de constructie verstevigd met extra 1,5 bij 1,5 mm latjes. En is de boel gereed voor de 2e keer bekleden....

Ik heb nu niet meer de tijd om de Dauntless af te werken in het aantrekkelijke vooroorlogse kleurenschema. Want dan had ik nu al bezig moeten zijn met verven. Dus het wordt iets eenvoudigers, bijvoorbeeld het zee-patrouille schema van vliegtuigen die op de Antillen waren gestationeerd; wit met grijs. Ook leuk toch?

 

De bouw van de Dauntless is weer op de rit. Het bekleden met Tissue Paste en EZE dope is goed gelukt. Ik heb het tissue uit de bouwdoos gebruikt. Dit is een iets harder, maar mooi dun tissue. De vleugel en staartdelen hebben nu drie laagjes verdunde EZE dope gehad, dat zouden er 6 in totaal moeten worden. En tot nu toe is alles mooi recht gebleven, hoewel ik het stabilo in de gaten moet blijven houden. En het is mooi dat alles recht is gebleven, want in tegenstelling met spanlak, is de EZE dope niet in een paar minuten stofdroog om daarna verder uit te harden, dus op de plank spelden werkt hier niet.

Inmiddels heb ik ook een poging gedaan om een pilootje uit wit schuim te snijden. Het is een soort piepschuim, maar dan veel dichter schuim dan het bekende spul. Het wordt ook gebruikt voor isolatie. Ik heb eerder dit jaar een stuk gevonden in de container die een buurman tijdens een verbouwing had staan. In de bouwmarkt ben ik het nog nooit tegengekomen, maar afijn, ik heb nu genoeg voor een heel vliegerskorps. Het in grove vorm snijden gebeurt met een scalpel met een nieuw mesje, verder afwerken met watervast schuurpapier korrel 600. Nou, en dat valt nog niet mee! Het is een soort gedrochtje geworden. Schilderen met olieverf maakt het iets beter, maar tja... Het is in ieder geval beter dan een lege cockpit.

En als er een piloot is, is het ook tijd voor een cockpitdak. Op de bouwtekening staat een uitgebreide uitslag en er is in een velletje dun doorzichtig plastic voorzien. Ik heb het plastic nauwkeurig boven een fotokopie van de tekening uitgesneden, en het resultaat blijkt precies te passen.

Ten slotte heb ik een raamwerkje uit balsa in elkaar geplakt en daar op weer een stuk tissue gelijmd, wat ook met EZE dope afgewerkt gaat worden. Daarna wordt het grijs gespoten en zullen er strookjes van worden gesneden om het raamwerk van het cockpitdak aan te geven.

 

Wist je dat?

Als je geen 3d piloot in je model hebt zitten je 10% aftrek kan krijgen op je vluchtscore als de jury het noteert op het scoreblad....

 

De Dauntless heeft inmiddels voldoende laagjes lak gehad (3 voor de spanlak op de romp, 6 voor de EZE dope op de vleugel en staart) dus vond ik dat ik maar eens met verf moest gaan knoeien. Dus heb ik de onderkanten van de vleugel en stabilo en een deel van de romp met Tamiya verf wit gespoten. Het bleek dat de met EZE dope gelakte onderdelen onder invloed van de verf weer gingen opzwellen en bobbelen, maar gelukkig trok dat weer strak zodra de verf droog was, zonder dat de onderdelen scheef trokken. Dat gaf me de gelegenheid tot een experimentje. Ik had namelijk zitten nadenken over hoe ik de Amerikaanse sterren en strepen op het model zou krijgen. Bij mijn stunters snij ik alle letters en namen uit uit speciaal afplakfolie, maar dat kleeft te sterk, waardoor bij een model met fragiel tissue, het tissue stuk zou scheuren. Dus had ik gedacht om misschien meerdere banen Tamiya plakband naast elkaar te leggen en daar de vormen in uit te snijden. Dit plakband kleeft namelijk niet zo sterk, terwijl er niet makkelijk verf onder kruipt. Maar een uitgesneden sjabloon uit meerdere banen krijg je niet zo makkelijk op het model. Toen bedacht ik dat ik de sterren/strepen die al op de tekening staan (ongetwijfeld bedoeld om uit te snijden en op het model te plakken) ook kon gebruiken als negatief sjabloon, en dit dan aan de onderkant in te spuiten met spuitlijm voor posters etc. Want dat plakt ook niet zo sterk. Het was nog even spannend of de spuitlijm de verf niet aan zou tasten, maar dat gebeurde niet, mits je wacht totdat de lijm stofdroog is. De onderkant van de vleugel was al wit, wat het proces vereenvoudigde. Ik hoefde dus alleen de omtrek op de vleugel te plakken, de niet ingespoten vorm van de sterren en strepen er op te leggen, met behulp daarvan de ster en de strepen op hum plaats te lijmen en de vorm weer weg te halen. Daarna het open gedeelte gespoten met Tamiya Sea Blue, niet te nat natuurlijk, en het sjabloon liet zich makkelijk verwijderen.

 

Mag ik vragen Henk waarom zo veel lagen lak op de vleugel en staart? Het is immers allemaal gewicht voor een indoor model. Het gaat vooral om t spannen en niet volledig sealen. Water spannen en dan 2 laagjes lak moet voldoende zijn naar mijn mening..

 

EZE dope is niet te vergelijken met spanlak. Het is volgens mij op basis van PVA en is van zichzelf een tamelijk dunne vloeistof. Dan moet je het volgens de instructies verdunnen met 70% water. Als je met dit mengsel je met tissue bekleed onderdeel instrijkt, bolt het tissue net zo erg op als met het eerste nat maken na het bespannen, en lijkt er verder weinig te gebeuren. Pas na meerdere lagen begin je iets van effect te merken. En in dit geval merkte ik pas na 6 laagjes iets van een film van lak op het tissue. Maar de poriën zijn nog steeds niet gevuld! In ieder geval zijn er, nadat ik een dun laagje Tamiya wit spoot, nauwelijks meer poriën te zien. Ik heb geen zeer gevoelige weegschaal, maar het zou me verbazen als deze lak veel gewicht toe zou voegen. Het grote voordeel van EZE dope is dat het maar licht spant (en er dus niets krom trekt) maar het tissue wordt niet zo poing poing strak als met spanlak.

 

Ik heb Eze dope nog nooit gebruikt, maar dan is nu wel een en ander helder. Mooi dat je er goed mee kan werken. Ik lees alleen maar dat iedereen er weer vanaf stapt om verschillende redenen.

Ik maak meestal een beetje niet krimpende spanlak om te sealen.