Batavia (Kolderstok) door AndreD

Peter en Timber: fijn om jullie positieve reacties te lezen!

Aangezien mijn Batavia gemaakt wordt met dubbele beplanking was het tijd om goed te schuren. Dat kost uiteraard veel tijd en inspanning. Een aantal holtes of kieren had ik opgevuld met stukjes hout, maar aan de boeg was dat toch te veel. Daarom daar 'geplamuurd' met enkele laagjes houtpasta, en daarna uiteraard weer goed schuren, om zo toch te proberen een goede vorm te krijgen als ondergrond voor de tweede beplanking.



Bij het rondkijken op het forum kwam ik ook een onderwerp tegen wat me veel heeft geholpen, nl hoe je op een handige manier LED-verlichting kunt aanbrengen:
https://www.modelbouwforum.nl/threads/led-verlichting.267801/
Die tips heb ik ter harte genomen, inclusief waar je welke lampjes kunt kopen. Daarbij heb ik ook draadconnectoren gekocht om zo 5 LEDjes parallel aan te kunnen sluiten middels een schakeling ipv zelf alles aan elkaar te hoeven solderen. Die draadconnectoren bij Ali gekocht, omdat ze bij LEDStrips uitverkocht waren...
Er komen 5 LEDjes: in de vier ramen van de kajuit en ook nog later in de lantaarn.




Het was goed dat ik de LEDjes probeerde voordat ik alles in het model inbracht, want eentje deed het niet.
Ik heb de LEDjes aan een soort plafonnetje bevestigd opdat ik alles 'gemakkelijk' kon installeren. Dat was uiteindelijk nog een heel gepruts om alle kabels daarna goed te geleiden door de gemaakte gaatjes, want ik had niet de mogelijkheid gehad om bij het opbouwen van de spanten al gaten te boren. Dus alles moest achteraf....




Ik heb de keuze gemaakt om de stroomkabel via de onderkant van het schip naar buiten te laten komen. En dus niet een batterijdoosje in te bouwen.

 

Het eerste stukje van de tweede beplanking aangebracht: op de achtersteven.
Gebruikt is 1 mm dik notenhout, in strookjes van 4 mm. De notenhouten latjes hadden aan de uiteinden een iets andere kleur en daarmee heb ik gespeeld door die omgeveer om-en-om te gebruiken. De holle wulf is beplankt met notenhoutstrookjes van 2 mm. Ik heb 30 graden als hoek gekozen, omdat dat makkelijk was bij snijden van het hout. ik had de omlijsting van de kanonspoorten met Revell 331 (purpurrood) geverfd en de tweede beplanking laat daarvan circa 1 mm van zien.

 

Dat ziet er mooi uit Andre

 

Mooi gedaan

 

Begonnen met de beplanking aan de zijkanten. Mijn beplanking zal afwijken van de Kolderstok tekening, aangezien ik probeer de archeologische vondsten over de romp mee te nemen. In het artikel dat ik op pagina 2 had genoemd (Hist Arch (2023) 57:50–73), en uitgebreider in het proefschrift van de hoofdauteur (Wendy van Duivenvoorde) is de beplanking aan de achtersteven besproken, uiteraard zover dat nog aanwezig was. Hierin werd vermeld dat er 3 berghouten lopen onderaan, en dat die 36 cm breed waren. Dat is op deze schaal dan 5 mm. En tussen de berghouten liepen twee planken: die heb ik beide 4 mm gedaan. Ik had voor mezelf daarom een stukje uitgetekend en uitgemeten om zo de dikte en het aantal planken boven de onderste berghout te kiezen.

De eerste/onderste berghout moest uiteraard ook flink in de breedte worden gebogen om de zeeg op het achterschip en ook de ronding van de boeg te kunnen maken. Er was nog een klein kiertje bij de roze + groene pin, maar de kier is dunner dan de 1 mm lat die er later onder komt.

Het buigen van de latten doe ik eenvoudig met een soort mal gemaakt van spijkers op een stukje MDF...
Bovenop ligt een latje dat al pas gemaakt/gebogen was aan de romp.
Inmiddels al een aantal volgende latten er ook op gemonteerd.


De tweede kanonspoort lijkt iets lager te zitten, maar dat is een vertekend beeld omdat de beplanking daar wat naar boven wijkt omdat mijn latten pas te ver richting boeg de buiging in de breedte hadden gekregen. Nu niets meer aan te doen...


Op het forum heb ik bij anderen gezien dat zij liplassen toepassen. Dat wilde ik ook proberen, maar ik heb me daarbij beperkt tot alleen de berghouten. Ik heb een messing plaatje geslepen en gebogen, en die gebruik ik dan om die liplassen in het hout te 'slaan'. Dat gaat me niet zo gemakkelijk af.. De beste is tot nu toe:

 

De liplasssen in het hout slaan.
Ik heb bij mijn vorig model ook gedaan. Alleen gebruikte ik voor de langste zijde van de las een stuk van een oud Stanley mes dat op de juiste lengte gebroken werd.
Dat duw je in het hout waar je de las wil. De korte verticale stukjes van de las duw je er daarna in.
Best eerst oefenen op stukjes afval hout.

Een stanleymes breken doe je in de bankschroef.
Inklemmen en een tik met de hamer er tegen aan.

 

Bij de bouw van het schip van Barentz op schaal 1 ; 87 (HO) gebruikte ik de volgende methode.


Ik maakt de lassen dus zoals ze werden gemaakt in het echt.
fase 1 en 2 aan het einde van een huidgang sneed ik de vorm van de las. Dus eerst volgens 1 en dan met een stukje er af ontstond 2.
Deze huidgang maakte ik vast op het model, liefst op een plek waar er een spant achter zit.
Dan maakte ik in een volgende huidgang ook een las en die maakte ik paskaar tegen de gang die al op het model zit. Die huidgang wordt er in fase 4 tegen aan bevestigd op het model, behalve als die huidgang aan de rechterkant ook een liplas moet hebben. Dus dan zit je weer bij de fases1, 2 en 3. Het lijkt ingewikkeld maar het werkt heel snel.

Hier zie je het effect. De huidgang rechts onder heeft dus al de lip waartegen de volgende huidgang met lip moet komen.
Al mijn huidgangen smeer ik in met een zachte potloodstift. Na het lijmen ontstaat vaak een vieze boel maar dat is er na droging volledig vanaf te schuren en het resultaat is dan als boven het berghout. Boven en onder de berghouten parana pine, de berghouten zelf en de gang er tussen zijn van perenhout.
De gangen zelf maak ik nooit langer dan 7 meter in het echt.
Constant

 

Gaaf zeg. ik ben benieuwd naar je volgende stappen en vooral hoe deze Batavia gaat worden. Goed bezig. Vroeg me alleen wel af waarom je 2 lagen beplanking doet? Waarom niet gewoon 1? Laat ik zo zeggen wat is het voordeel van de extra laag? Groeten tim

 

Baker en Constant: bedankt voor de tips!
Ik heb alvast even een poging gedaan op een houten latje.
In plaats van een Stanleymes breken, bedacht ik me dat ik een mesjesset had die ook een mesje heeft met een haakse scherpe kant. DaarmWel levert dat een erg dunne snede op die niet zo goed zichtbaar is.
Ook heb ik de echte methode van Constant geprobeerd, maar daar een nette aansluiting te maken met constante hoek en afsnede blijkt me lastig. Wel is de snede dan erg goed te zien.
Ik ga nog bedenken welke methode ik wil gaan gebruiken.

Timber:
Ik doe nu een dubbele beplanking omdat de eerste beplanking erg slordig was gedaan. Ik heb de romp gekocht uit een nalatenschap en dat was inclusief die eerste beplanking. In plaats van de gehele eerste beplanking eraf te slopen leek het me fijner om een tweede beplanking te doen, ook al wordt dan de romp 1 mm dikker.
Mijn vorige model was ook dubbel beplankt. Voordeel is dat je bij de eerste beplanking niet op het latjespatroon hoef te letten en je veel kunt schuren en hulpstukjes kunt gebruiken en eventueel vulmiddel/plamuur, omdat dat later niet meer zichtbaar is. Het lijmen van de tweede beplanking is ook gemakkelijker omdat er veel contactoppervlak is onder de planken, en niet alleen op de spanten. En nu gebruik ik ook geen lijm tussen de bovenste latjes, waardoor er minder risico is op lijm knoeien.

 

Nog even een toelichting. Op alle modellen die ik maakte heb ik nooit de beplanking in een keer van voor naar achteren aangebracht. Ik maakte altijd minstens drie latten (ook weer vanwege die 7 meter). Het is dan heel makkelijk om telkens een plankje op de juiste maat te maken en die dan goed te kunnen buigen op de juiste plek, en aan te brengen. Ook kun je dan veel makkelijker met smallere en bredere planken werken indien nodig, en is het eenvoudiger om van een plankbreedte van twee over te gaan naar een of omgekeerd. Zo'n hele lange lat van voor naar achteren vind ik een hoop gedoe en het is lastig om die in een keer vast te lijmen. Spijkers heb ik nooit gebruikt, dat is dan ook niet nodig. Zie op de foto de fortuining en het houtwerk bij de kiel.
Constant

 

Inmiddels de bovenkant van de beplanking aan stuurboordkant gereed.
Eerder, zoals in een eerdere post beschreven, was me opgevallen dat de beplanking iets verkeerd loopt omdat de zeeg en de voorste geschutspoorten anders verspringen. Maar nu met de foto van schuin opzij valt het me op dat de zeeg niet goed loopt ter hoogte van de voorste geschutspoort, terwijl dat van opzij me niet zo was opgevallen: de planken gaan te veel omlaag bij de voorste geschutspoort, of eigenlijk gaat de zeeg te veel omhoog bij de tweede geschutspoort...
Hopelijk valt het niet meer zo op wanneer het galjoen erop zit.



Ik heb de laslippen in de berghouten gedaan zoals Patrick had geadviseerd. Dat lukte best goed.
De manier van Constant heb ik geprobeerd met een proefstukje, maar dat bleek me toch te lastig...
Er komt, in onderstaande foto, nog een hoekje hout linksboven in de geschutspoort om de bovenrand wat horizontaler te laten lopen.

 

Mooi gemaakt

 

Leuk dat het lukt met de laslippen.

Je kan desnoods de naad zwart of donkerder maken met een fijne stift. Wat je te veel kleurt schuur je er na voorzichtig weg. Dan vallen ze later meer op.
(Normaal gezien zat er teer tussen deze naden.)

De zeeg die niet goed gebogen loopt richting boeg...
Ook gehad bij het model dat ik nu bouw.
Je bent dus niet alleen

 

Inmiddels ook de boven beplanking aan bakboordzijde gedaan. Hier heb ik de knik in de zeeg vooraan iets gecompenseerd door de latjes selectief smaller te maken.


Van voren is te zien dat de beplanking wel iets omhoog loopt. Gelukkig was het me wel gelukt om bakboord en stuurboord hetzelfde te laten uitkomen.

 

heel mooi Andre.

 

Intussen druk bezig met de tweede beplanking aan de onderkant, dus onder de berghouten.
Allereerst bakboordzijde gedaan. Was voor mij de eerste keer werken met instekers. Dat waren er overigens niet veel: maar drie aan de achterkant, en dan bij de laatste paar planken bij de kiel.
Beplanking is met notenhouten latjes, 4 mm breed en 1 mm dik. Naar voorbeeld/advies op dit forum heb ik de beplanking niet in stroken over de gehele lengte gedaan maar in planken van tussen 10 en 17 cm lengte. En dat in min of meer wildverband, dus niet rekening houdend met eventuele spanten. Dit aangezien ik ook heb gelezen op het forum dat Hollandse schepen nogal lukraak waren gebouwd.
Ik heb de plankjes aan de randen met timmermanspotlood zwart gemaakt opdat later na het schuren er meer lijnen te zien zijn.

Er dient uiteraard nog geschuurd te worden, maar doe ik pas als ik (binnenkort) ook de stuurboordzijde heb gedaan.

 

Zeer netjes gedaan

 

Die romp is goed opgeknapt Andre, mooi hoor

 

Na stuurboordzijde, nu ook bakboordzijde beplankt. Dit ging uiteindelijk vlotter omdat ik op zelfde plekken de instekers heb gedaan en dus niet hoefde uit te meten waar die het beste zouden uitkomen.
Het bleek wel dat de afstand van de onderste berghout tot de kiel niet exact gelijk was, omdat ik nu op het einde net 1 of 2 mm anders uitkwam. Dat was bij de kiel en dat is later eigenlijk niet meer te zien.
De laatste foto's zijn na het schuren, waarbij bij de boeg toch flink wat geschuurd moest worden om het enigszins glad te doen lijken.... De potlood tussen de planken is eigenlijk niet te zien...
De kiel zal nog worden bekleed met dun fineer.

 

Leuk dat je zo je eigen draai aan het model geeft