Een fluytschip in eik

Beste Stephan. Ik hoefde hier geen John Harland erbij te nemen om te weten hoe er getakeld werd. Hier is bijzonder veel informatie over bekend en ook toegepast op mijn Fluyt en andere schepen. Ook is het bekend dat een houthaler meerdere laadopeningen heeft zoals door Jan beschreven is. Ook het breeuwen van luiken is al beschreven.Het Hennegat zit zeker hoog en bereikbaar vanaf een kade of hiervoor ontworpen steiger. Ik blijf me verbazen waarom deze zo groot was.

 

Het toontje spreekt wederom voor zich.

 

Update 10
Heren, Laten we de discussie vriendelijk houden. Ieder kan zeggen wat hij ervan vind, zonder daar vervelend commentaar op te krijgen. Zeker is dat we nog lang niet alles weten over die tijd.

In Scheepshistorie nr 28 staat een artikel “Houthalen met schepen uit de Nederlanden in een Noorse baai“.
Daar is wel wat informatie uit te halen.
Maar elders las ik dat uit Duitsland (via de Rijn) grote vlotten van houten stammen naar Nederland werden vervoerd, zoals Hans ook al vermeldde.
Ook uit de documentatie die ik heb voor de bouw van het model van de Romeinse Rijnaak is gebleken dat het hout daarvan (eik) afkomstig was uit het Zwarte woud. Dus ik vermoed dat eikenhout werd aangevoerd middels vlotten vanuit Duitsland.
De bossen in het Noorden zullen voornamelijk hebben bestaan uit naaldhout. De houthalers zullen dus voornamelijk dat soort hout daar hebben opgehaald.
Het hiervoor genoemd artikel geeft dat min of meer ook aan. Het hout daar vandaan werd vaak vervoerd als planken. Korte stukken gezaagd, maar de langere stukken waren gespleten uit stammen door daar wiggen in te slaan die nat werden gehouden. Daardoor gingen die wiggen uitzetten en zo de stam langs de nerven splijten. Deze methode werd ook al door de Vikingen gebruikt.
Het lijkt dus minder waarschijnlijk dat vanuit het Noorden zware dikke eikenstammen moesten worden vervoerd (niet onmogelijk), maar waarschijnlijker dunnere en langere naaldboom stammen en planken daarvan. Ik acht het niet onmogelijk omdat Stephan in het boek van John Harland heeft gezien dat takels aan masten en ra’s gebruikt werden om zware lasten te hanteren.
Het genoemde artikel beschrijft enkele schilderijen en verklaart wat daarop te zien is.
Voornamelijk wordt getoond dat men houten planken laadt via luiken in de zijkant van schepen.
Deze methode is waarschijnlijk nog veel ouder dan de 17e eeuw omdat er tekeningen bestaan van koggen met een laadluik in de scheeps wand.



Het leukste schilderij vind ik deze:



Andries van Eertvelt (1590-1652) Olieverf op paneel ca 1625.

Het schip links, hier wel met een vlakke spiegel, dus geen fluit, wordt geladen via de achter luiken.



In de tekst wordt aangegeven dat er een takel is bevestigd om de stam voor het luik te takelen. (Maar hoe dan verder?) Een stam steekt erin en enkele andere liggen nog in het water. Het schip ligt wel scheef mogelijk iets op het droge. (Bij gebrek aan een mooie kade) Daaronder wordt een vlot samengesteld van planken. En meer naar rechts is een bootje te zien met in de lengte gestapelde korte palen, waarschijnlijk voor het rechts gelegen schip.
Dat schilders soms meer verstand hadden van schilderen dan van schepen beladen is op onderstaand schilderij te zien:



Aert van Antum (1580-1620) Oliverf op paneel. Ca 1615-1620

Rechts ligt een vlot van planken welke als deklast worden geladen. Dit zal nooit zijn gebeurd omdat het schip dan veel te instabiel zou worden. Daar links van vaart een bootje met twee korte palen daar dwars op. Ook dit zal niet gebeuren wegens de daardoor ontstane instabiliteit van het bootje.
Daar weer links van vaart nog een bootje dat enkele palen achter zich aan sleept.
Helemaal links ziet u hoe een aantal korte palen correct wordt gestapeld tussen twee verticale palen.
Kortom, mijn schets in mijn vorige update, dat een fluit, liggend tegen een kade, wordt geladen met lange echt zware boomstammen, lijkt niet erg waarschijnlijk. Dat via die luiken lange palen worden geladen is wel zeker. En dat via de zijluiken planken worden geladen is eveneens zeker.

Wordt vervolgd.

 

@Hans Wat betreft het hennegat, ik denk dat dit gewoon een kenmerk van fluiten is. Alle scheepstypen hebben wel wat aparts waaraan ze herkenbaar zijn. En dan is dit iets van een fluit. Ik vind het wel wat hebben.

 

In Harland stond ook beschreven dat vaak een takel gebruikt werd om te bevestigen aan de bomen van een spil, om zo meer krachten op te wekken. Verder werden er dus ook grote katrolblokken gebruikt om touwen te geleiden. Zo kon men de takels van de masten gebruiken om er een horizontale trekkracht op te wekken. Een manier om die lange stammen naar binnen te trekken misschien. In die 3e foto van jouw Jan kan je ook zien dat de grote ra helemaal schuin staat om als hefboom te werken.
Ik heb ook nog in Steel gekeken, maar daar kon ik niet snel iets vinden. Wellicht dat daar toch iets terug te vinden is over hoe deze handelingen gedaan werden.

 

Ja nou je het zegt Stephan, Die ra staat rechts helemaal naar boven. Als aan die ra-top een blok hangt dan kan je met een touw daardoor misschien het eind van de paal die al in het laadluik steekt, uit het water trekken omhoog en dan schuift hij vanzelf verder naar binnen.

 

Ja, het lijkt er ook op dat bij het kruispunt van de ra en mast er 2 kereltjes zitten die met de ratakel bezig zijn. Net als de stag/zijtakels zitten die er altijd op gemonteerd.

 

Ja moeilijk te zien. Misschien op het echte schilderij beter.

 

Misschien hadden ze al een primitieve vorm van een bok?

 

@Ronk, Ja ze hadden wel al primitieve bokken. Maar ik ken geen bokken op een schip zoals jij laat zien. Er staan bokken op kades in steden en op scheepswerven hebben ze zoiets om bijv een mast in een schip in aanbouw te hijsen.

 

In het Engels noemen ze het 'Davids' het Nederlands blijf ik jullie even schuldig. Dit waren balken met hier en daar ringen eraan, ze werden gebruikt om als bok dienst te doen. Soms vlak met het dek uitstekende over de rand maar ook zoals die bok op de foto van Ronk.
Vaak werd een hele takel constructie gemaakt samen met de zijtakels en ra takels.

 

Dat werd tot de containervaart de overhand op zee kreeg nog altijd zo gedaan, op moment dat een schip in de haven, of op de ree, kwam werd een hele takelfabriek opgetuigd om de spullen uit het ruim te halen en over te brengen op de kade of lichters.
Niks nieuws onder de zon.
Alleen de handkracht werd vervangen door electriciteit of stoom.

 

Kwam op fb voorbij.

 

Update 11
Na enige tijd met andere dingen bezig te zijn geweest is het nu weer tijd voor een update.
In een van mijn vorige updates hebt u gezien dat ik ben begonnen met verlichting aanbrengen onder de dekbalken.
Daar ben ik mee doorgegaan. Daarmee wordt de toegankelijkheid van het ruim echter beperkt dus moeten de spullen die ik daar in wil hebben nu worden geplaatst.


In het achterschip moeten nog een paar dekbalken worden geplaatst. Hier zijn een paar bemanningsleden vaag te zien. Meer in detail hierna.




Hier zijn ze allen te zien. Maar geen bedrading te zien, want de balken zitten ervoor.



Van de andere kant is de bedrading wel te zien maar dat is straks allemaal dicht.



En hieronder zijn de ledjes te zien, en werkend.


En van boven: Hier is ook te zien dat tussen de spanten er nog eens drie spanten zijn geplaatst. Maar ook dat het vlondertje dat voor de openingen aan de bakboord kant is weggehaald. Het mannetje staat hier op de bodem en kijkt royaal door de opening. Vlonder is dus niet nodig hier.



Hier staat hij op de bodem en kan royaal door het luik kijken of er al wat aankomt.



En gezien van achteren.



Wordt vervolgd.

 

Een typische bouw van Jan Zwart, word weer mooi en leerzaam.

 

Ja Stephan, ik wil een model altijd iets specifieks meegeven. Een figuurtje erin, of een actie uitbeelden. Zomaar een bouwpakket in elkaar zetten exact conform de BB geeft me geen voldoening.

 

Jan, zijn dat nog de figuren die ik je gestuurd heb ?
Dan komen ze als maat lijkt mij goed uit.

 

Bert, Inderdaad zijn dat figuurtjes die jij voor me geprint hebt. Maar......
Jouwfiguurtjes waren 30 mm hoog. Op schaal 1:72 dus 2,16 m. Dat is dus een echt lange vent. Ik heb ze op hoogte van hun middel doorgezaagd en er 4 a 5 mm tussenuit gehaald, op heuphoogte.
Ze werden daardoor 25 mm hoog. Op schaal dus 1,80m. Dat is zeer acceptabel.

 

Jan, ik kan wel figuren voor je maken en printen ( beetje nieuwe hobby )
Ik kan ze in elke houding zetten, diversen kleren geven, met en zonder snor en of baard, dik of dun. En op maat printen.
Kijk maar naar voorbeelden op mijn site (mogelin.nl ).
Als je voorbeeld plaatjes hebt van figuren die je wilt hebben mail die dan maar naar me.

 

Update 12
We hebben flinke vorderingen gemaakt. De verlichting is over het hele dek aangebracht. Alle dekbalken zitten erin. In het achterschip is ook een boomstam opgehangen die nog uitsteekt door de laadluik in de spiegel. De gangen tot het overloopdek zijn aangebracht.

Gezicht van opzij.



Hier zijn de lassen in de gangen vrij goed te zien.

En de spiegel/achterschip



Hier is wel wat op aan te merken. De bovenste gang links is gebroken en nog niet gerepareerd. De rechtse is ook gebroken maar wel gerepareerd. De draad van het hout loopt hier sterkdiagonaal. En precies daar moet het latje vrij sterk getordeerd worden. Dat gaat niet samen. Daaronder zit een flinke kier. Het latje daaronder loopt iets naar beneden naar de steven toe terwijl het daar horizontaal moet lopen, zoals de lat erboven wel doet. Een reparatieklusje. Verder zijn de ramen van de kajuit lichtjes afgetekend. Daar komen openstaande luiken voor want de kajuit wordt verlicht en voorzien van meubilair. Dat is dan vaag te zien. Verder steekt er nog een stuk boomstam uit de rechter laadluik. Volgens de BB moet de laatste gang precies tot de hoogte van de stevenbalk komen. Dat zit dus mooi.

Hier staat een bemanningslid aan de takel te trekken waar de achterste boomstam aan hangt.



Zware klus in je eentje. Later zet ik er nog een tweede bij maar die takel kon ik niet ophangen omdat het oog onder de dekbalk zit en dus van boven nauwelijks bereikbaar. Als straks de zijwand open is kan ik er wel bij.

Nee dis is niet de mast. De mastvoet ziet u nog net linksonder.



Ik was dit bijna vergeten, maar het is de pomp. In de bouwbeschrijving staat die alleen op het bovenste dek, maar hij loopt natuurlijk door tot onder net naast het zaathout. En dat is straks te zien als de zijwand open is. Ook op het tussendek moet hij dus doorlopen.

De boeg.


Ziet er goed uit, weinig op aan te merken.

De vloer van de kajuit in wording.


Midden over de laatste drie dekbalken loopt de eerste plank van de kajuitvloer. De kajuit komt tot midden tussen de twee achterste dekbalken. Het hele stuk tussen de dekbalken wordt straks open dus kan je net de kajuit inkijken. Het plafond van de kajuit komt uit precies op de bovenkant van de stevenbalk, dat is dan de onderkant van het hennegat.
De bezaanmast komt op de middelste dekbalk te staan en dan is de ruimte vóór de kajuit en achter de bezaan de ruimte voor de roergangers. Straks goed zichtbaar van opzij.

Hier zie u het begin van de bolling in het achterschip.



Als u goed kijkt dan ziet u dat de kromming links sterker is dan rechts. De bocht wordt ietsje afgesneden. Dat heeft direct gevolgen op de lengte van de huidgangen. Die moest ik rechts met 2 mm inkorten. Over die bovenste huidgang is nog wat te vertellen.



Bovenaan ziet u de vorm van de lat in het platte vlak. Hij is in het midden bij A duidelijk breder dan aan de einden. Hier iets overdreven getekend. Als in de horizontale vlakken kijkt naar de boven en onderkant dan hebben ze gelijke afstanden verticaal gezien. Dat kan alleen maar als de lat loopt zoals het middelste plaatje. Aan de uiteinden loopt de lat verticaal en in het midden schuin. Recht van boven gezien zie je de onderste situatie. Bij A staat de lat schuin en naar beide uiteinden toe moet hij torderen naar verticaal.
Tussen A en de rechter B loopt de draad van het hout diagonaal door de lat, precies waar je hem vrij sterk moet torderen. Het resultaat is goed te zien op de tweede afbeelding.

Tot slot de laadluiken aan bakboord.



De linker krijgt nog een klein latje aan de bovenkant.

Vanaf nu ga ik weer de BB volgen.
Wordt vervolgd.